Erkenning van de biologische waarde
De ondertekening van beheerovereenkomsten tussen de eigenaars (*) van het centraal gedeelte van het gebied en de CCN Vogelzang CBN gaf de aanzet tot een aanvraag voor erkenning als natuurreservaat. Op 14 mei 2009, keurt de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een Besluit goed dat, voor 10 jaar, het statuut van Erkend Natuurreservaat toekent aan de 13 ha met hoge biologische waarde van het centraal gedeelte.
(*) Gemeente Anderlecht & VDAB/Bruxelles Formation
Beheer van het Natuurreservaat
In 2007 heeft de CCN Vogelzang CBN de laatste suggesties voor beheer overgemaakt aan het Studiebureau CYANIRIS. Dit was, zoals voor de NATURA 2000-gebieden, door Leefmilieu Brussel-BIM belast met het opmaken van een beheerplan. Het Beheerplan bevestigt de aanwezigheid van een belangrijke biologische diversiteit en heeft twintig habitat geïdentificeerd verdeeld over 75 verschillende percelen.
Het Beheerplan wordt uitgevoerd door de 3 medebeheerders: de Gemeente Anderlecht/Dienst Groene Ruimten, Leefmilieu Brussel/Departement biodiversiteit en de CCN Vogelzang CBN die met haar vrijwilligers instaat voor de coördinatie.
Biologische Waarde
Volgens de Biologische Waarderingskaart (Brichau, I., Ameeuw, G., Gryseels, M., & Paelinckx, D., 2000 – kaartbladen 31-39: Instituut voor Natuurbehoud en Brussels Instituut voor Milieubeheer) bestaan er biotopen die biologisch zeer waardevol of waardevol zijn, alsook complexen die bestaan uit minder waardevolle, waardevolle en zeer waardevolle elementen. De vegetatie heeft er een belangrijke diversiteit, gaande van relatief droge en open plantengemeenschappen tot moerassige grasgemeenschappen.
Wat is een natuurreservaat?
We zouden tevreden kunnen zijn met een kant-en-klare definitie, maar we kiezen ervoor om niet te theoretisch te blijven en in te gaan op de vragen die we krijgen vanuit het publiek. Misschien kunnen we beginnen met te zeggen wat een natuurreservaat niet is? Een natuurreservaat is bijvoorbeeld geen botanische tuin, arboretum of openbaar park.
Een natuurreservaat is in de eerste plaats een gebied dat gereserveerd is voor de wilde soorten en waar menselijke activiteiten tot een minimum beperkt moeten worden. Daarom zijn er sommige natuurreservaten zelfs helemaal niet toegankelijk voor het publiek.
Het natuurreservaat Vogelzang is wel toegankelijk voor het publiek zodat iedereen de gelegenheid krijgt de natuur te leren kennen, er inspiratie uit te halen en te herbronnen, maar het moet duidelijk zijn dat het natuurreservaat Vogelzang geen recreatiegebied is.
De belangrijkste doelstelling van een natuurreservaat is ongetwijfeld biodiversiteit. Nogmaals, het publiek heeft soms wat verduidelijking nodig over dit onderwerp. In de context van een natuurreservaat kunnen we het simpelweg hebben over het aantal dier- en plantensoorten dat op het terrein aanwezig is. Hoe groter het aantal waargenomen soorten, hoe groter de biodiversiteit. In een context van een wereldwijde daling van de biodiversiteit moeten we vechten om deze te behouden en te vergroten.
Maar er is misschien een misverstand dat hier moet worden opgehelderd, want om de biodiversiteit te vergroten zou het publiek kunnen verwachten dat wilde en vooral zeldzame soorten kunstmatig worden geïntroduceerd. Maar dit is in feite een tegenstrijdigheid en een bedreiging voor de aanwezige inheemse soorten.
Om de biodiversiteit in stand te houden en te vergroten, moeten we de natuur haar gang laten gaan. Soms moeten we de natuur een handje helpen en daarom worden er beheerdagen georganiseerd. Vrijwilligers komen in actie om invasieve soorten te bestrijden en de ontwikkeling van bepaalde biotopen aan te moedigen, in het bijzonder de biotopen die verband houden met natte gebieden, die steeds zeldzamer worden.
Het publiek is soms verbaasd om te zien dat natuurgebieden er onverzorgd uitzien maar de eenvoudige reden is dat het voor de natuur belangrijk is om graslanden pas laat op het seizoen te maaien. Dit is fundamenteel anders dan in een conventionele tuin of park, waar de biodiversiteit geen kans krijgt door veelvuldig en vroeg maaien. Waarom is het dan nodig om te maaien in een natuurgebied? Dit doen we om biotopen die verbonden zijn met graslanden in stand te houden, want grasland dat niet gemaaid wordt, zal uiteindelijk evolueren naar bosgebied. En het verlies van een
biotoop betekent verlies van biodiversiteit.